Dünyada sekiz saatlik işgünü talebinin üzerinden 133 yıl, Türkiye’de ise 111 yıl geçti. Uzun ve yoğun süreçlerin ardından 8 saatlik iş gününe ulaşan çalışanlar, 1 Mayıs’ta başta fiyat olmak üzere çeşitli taleplerini dile getirdi.
1889’da Paris’te yapılan 2. Enternasyonal (Uluslararası İşçi Birliği) toplantısında, 1 Mayıs’ın 8 saatlik işgünü için eylem günü olması kararlaştırılmış ve “İşçilerin burjuvaziye ve egemen sınıf devam ediyor ve tüm talepleri karşılanmıyor, 1 Mayıs işçiler için iş günü olacak. Her yıl sınıfın bu taleplerinin dile getirildiği gün olacaktır” dedi.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilk kez Selanik’te tütün, liman ve pamuk personeline yönelik 1 Mayıs mitingi düzenlendi.
Bu yıl tarlalarda insanca çalışmanın ve yaşamanın taleplerini dile getirecek çalışanlar büyümeden daha fazla pay talep edecek.
Pandemi ile yaşanan hak kayıplarının değerli bir kısmı giderilmeye çalışılsa da TÜİK, Çalışma Bakanlığı ve Türkiye Personel Konfederasyonu’nun verdiği bilgiye göre çalışanlar açısından tablo pek iç açıcı değil.
Çalışan rekoru büyümeden düşük
Türkiye ekonomisi yıllık bazda büyürken çalışanların payı azaldı. Büyümede çalışanların payı 2022’de yüzde 26,5’e geriledi. Böylece bilgi setinin 1998 yılına kadar giden en düşük seviyesi kaydedildi.
TÜİK bilgilerine göre 2022 yılı büyüme verileri, çalışanların büyümedeki payının tarihi seviyelerde gerilediğini ortaya koydu.
(Yatay tekli yerleştirilebilir)
Büyümede çalışanların payı 2021’de yüzde 30,1 iken 2022’de yüzde 26,5’e geriledi.
Bu, işçi ödemelerinin kaydedildiği 1998 yılından bu yana en düşük seviye oldu.
1998 yılında ücretlilerin payı yüzde 28,8 olarak kaydedilirken, sonraki yıllarda yüzde 29-36’nın ortasında kaldı.
Yıllık bazda bilgilere yakından bakıldığında, 1999’dan bu yana düşüş eğiliminde olan ücretlilerin payı, 2016’da asgari ücrette yaşanan yüzde 30’luk artışla, aradaki enflasyona rağmen önemli bir iyileşme gösterdi. 2015’te yüzde 6,8’den yüzde 7,1’e
Ancak yıllar içinde artan enflasyonun gerisinde kalan fiyat artışları da çalışanların büyümedeki payının düşmesine neden olmuştur.
Türkiye, Avrupa’da asgari fiyatların en düşük olduğu ülkelerden biridir.
Avrupa İstatistik Ofisi’ne (Eurostat) göre Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında ortadaki en düşük üçüncü ülkedir. Brüt hesaplamalarda 268 avroyla Arnavutluk ve 363 avroyla Bulgaristan son sırada yer alırken, geçen yıl Türkiye’de en düşük fiyat 406 avro oldu.
AB ülkeleri arasında en yüksek taban fiyat ayda 2 bin 313 euro ile Lüksemburg’da olurken, Belçika’da 1 842 euro, İrlanda’da 1 774 euro oldu.
Almanya’da çalışanların asgari ücreti 1.842 euro olurken, kısa süre önce hükümetin ortasındaki sendikalarla yapılan anlaşmayla 2.5 milyon kamu çalışanına bir defaya mahsus olmak üzere 3 bin euro ve yüzde 5.5 zam sağlandı.
Kadınların ortalama fiyatı minimum fiyata yakın
TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’na göre 2006 yılında kadınların aylık ortalama fiyat ve maaş gelirleri taban fiyatın iki katıydı. Yıl 2020’ye geldiğinde kadınların ortalama fiyat ve maaş gelirleri taban fiyatın 1,5 seviyelerine kadar geriledi.
Öte yandan erkeklerin aylık ve maaş gelirleri kadınlara göre daha yüksektir. 2006 yılında erkeklerin aylık ortalama ücret ve maaş gelirleri asgari ücretin 2,2 katı iken bu oran 2020’de 1,8 katına geriledi.
Bu durum toplumsal cinsiyet eşitsizliğini bir kez daha ortaya koymaktadır.
Sendika oranı düşük
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de 16 milyon 163 bin 54 çalışanın 2 milyon 330 bin 98’i sendikalı. Resmi verilere göre kayıtlı işçilerin yüzde 86’sı sendikasızken, 2022 Temmuz ayı verileriyle karşılaştırıldığında toplam işçi sayısının 175 bin, sendikalı işçi sayısının ise 49 bin 813 kişi arttığı görülüyor. Resmi verilere göre kayıtlı işçilerin yüzde 86’sı sendikasızken, sendikalı işçi sayısındaki artış binde 16 oldu.
Sendikalı personelden 1 milyon 991 bin barajı aşarak toplu iş sözleşmesi yapabilirken, sendikalı olup sözleşme yapamayan 339 bin personel ise söz konusu.
Yani Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye genelinde 16 milyon 163 bin 54 çalışanın 2 milyon 330 bin 98’i sendikalı. Sendikalı işçilerin tamamı toplu iş sözleşmesi kapsamına alınmazken, işçilerin yüzde 87’si yani yaklaşık 14 milyon kişi toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında.
Bu verilerle Türkiye, AB ülkeleri ve ABD arasında orta sıralarda en düşük sendikalaşma oranına ve en düşük toplu iş sözleşmesi kapsamına sahiptir.
Kamu branşındaki yüksek sendikalaşma oranı nedeniyle toplu iş sözleşmelerinin genelini karşılama oranı yüzde 9,5 gibi görünse de, özel branşta çok daha düşüktür. Özel şubede TİS kapsamı yüzde 5,5 civarındadır.
Uluslararası bilgilerde kötü tayınlama
En güncel OECD bilgilerine göre Türkiye, sendikalaşma ve toplu iş sözleşmeleri açısından 36 OECD ülkesi arasında orta sıralarda yer almaktadır. 2019 verilerine göre Türkiye, %9,9 sendika üyelik oranı ve %8,5 toplu iş sözleşmesi kapsamı ile Estonya ve Litvanya’nın ardından üçüncü sırada yer aldı.
ILO verilerine göre Türkiye’de 2019 yılında toplu iş sözleşmesi (TİS) sayısı sadece yüzde 7,4 olarak kaydedildi.
Kadın işsizliği yüksek
TÜİK’in 2022 4. Çeyrek Çeyreklik verilerine göre hem dar hem de geniş işsizliğin cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde işsizliğin kadınlarda daha yüksek olduğu görülüyor.
2022 çeyreğinde dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,5, kadınlarda yüzde 13,6 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlik (atıl emek) oranı erkekler için yüzde 16,8 ve kadınlar için yüzde 28,1 oldu.
Böylece kadınlar için dar tanımlı işsizlik oranının erkeklere göre 5,1 puan, geniş tanımlı işsizlik oranının ise 11,3 puan daha yüksek olduğu görüldü.
Geniş tanımlı işsizlik yüzde 20,8’dir.
TÜİK’e göre mevsim etkilerinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 2022 4. çeyrekte 2021 4. çeyreğe göre 148 bin kişi artarak 3 milyon 583 bin olarak gerçekleşti.
TÜİK bilgilerinden yararlanılarak hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı 2022 4. çeyrekte 7 milyon 896 bin olarak hesaplandı.
TÜİK tarafından 2022 yılının 4. çeyreğinde yüzde 10,7 olarak açıklanan mevsimsellikten arındırılmış dar aralıklı işsizlik oranı bir yılda 0,7 puan azalarak yüzde 10,2 olurken, mevsim etkilerinden arındırılmış atıl işgücü (geniş tanımlı işsizlik) oranı 2021’in 4. çeyreği ile kıyaslandı. 1,7 puan düşüşle yüzde 20,8 olarak açıklandı.
Böylece 2022’nin 4. çeyreğinde (mevsimsellikten arındırılmış) dar tanımlı işsizlik oranı ile mevsim etkilerinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı arasında 10,6 puanlık fark ortaya çıkarken, 4 milyon 313 bin kişilik fark ortaya çıktı. mevsimsellikten arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı ile geniş işsiz sayısının ortasıdır. bitti.
Geniş genç işsizliği, dar genç işsizliğinden 20,4 puan daha yüksekti.
Çocuk işçiliğinin acı tablosu
ILO tarafından “çocukların çocukluklarını yaşamalarına engel olan, potansiyellerini ve onurlarını azaltan, fiziksel ve zihinsel gelişimlerine zarar veren işlerde çalıştırılması” olarak tanımlanan ve 14 yaşında sona eren çocuk işçiliği, Türkiye’de 6 yaşında.
TÜİK’in en son 2019 Çocuk İşçiliği Araştırması (CIA), 6-17 yaş grubunda çalışan çocuk sayısını 720 bin olarak varsaymaktadır. Orana bakıldığında bu yaş grubunun yüzde 4,8’inin çalıştığı görülüyor.
Çoğunluğu tarımda çalışan ve 6 yaşına kadar olan çocuk işçiliğinin pandemiyle birlikte arttığını gözlemlediklerini açıklayan Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Ertan Karabıyık’ın verdiği bilgiye göre aile işçiliği pamuk toplayacak ya da tütün kıracak kadar eski değil. Kendinden küçük çocuklara bile sahip çıkan çocukların ülkesi Türkiye…
Pandemi ile birlikte tek başına tarımda çalışan mevsimlik işçilerin yanı sıra uzaktan eğitime ulaşamayan, okulla bağları iple bağlı olan yoksul kentli ailelerin çocuklarının evlerine dönmeleri zorlaşıyor. okul ve bu çocukların büyük bir çoğunluğu zaten kayıt dışı çocuk işçiliğine adım attı.
Ülkede ücretli işlerde çocuk işçi çalıştırma yaşının 12 olduğunu anlatan Karabıyık, pamuk, pancar, tütün gibi işlerde büyüklerin işini kolaylaştıracak boş çuval taşımaktan çocukların yaşının düştüğünü belirtiyor. , işe bağlı olarak sıralamak için.
Ülkede çalışan çocukların yüzde 30,8’i tarımda, yüzde 23,7’si sanayide ve yüzde 45,5’i hizmet sektöründe çalışıyor. Sanayide, özellikle ayakkabı ve kimyasal riski yüksek dokuma dallarında çocuklar çalışıyor.
……………………
Eğer burayı istiyorsan…
Çalışan hak ettiğini aldığına inanmaz
TÜİK’in ortaya koyduğu tabloya, DİSK’in yayınladığı Eurosat ve OECD bilgilerine ve işçilerle yapılan kapsamlı anketlere göre çalışma hayatının dört büyük sorunu: İşsizlik, düşük ücretler, kayıt dışı istihdam ve uzun çalışma saatleri…
Araştırmaya göre;
İşçilere göre çalışma hayatının diğer en değerli sorunları ise yüzde 65,2 düşük fiyat, yüzde 44,8 kayıt dışı çalışma, yüzde 43 uzun çalışma saatleri.
Çalışanların sadece yüzde 31’i yaptıkları iş için adil bir ücret ödendiğine inanıyor.
İşçilerin yüzde 60’ı çalışma saatlerinin uzun olduğunu belirtirken, yasal çalışma süresi olan 45 saatin üzerinde çalışanların oranı yüzde 59,3 olarak kaydedildi.
İşçilerin yüzde 53,3’ü kiracı, yüzde 42’si ikamet ediyor ve yüzde 4,8’i ev sahibi değil ama kira da ödemiyor.
İşçilerin yüzde 42’si yıllık izinlerini evde geçiriyor.
Araştırmaya katılan personelin yüzde 47’si 10’dan az personel çalıştıran işyerlerinde istihdam edilmektedir.
Erkek çalışanların yüzde 55,3’ü kadınların çalışmak için eşlerinden izin alması gerektiğini düşünüyor. Kadınların yüzde 28’i bu görüşü paylaşıyor.
Kadınların büyük çoğunluğu evdeki bakım yükünün sadece kendilerine yüklendiğini kabul etmemektedir.
1-3 saatini ev işlerine ve bakıma ayıran kadınların oranı yüzde 47,6 iken bu oran erkeklerde yüzde 34,8 ile sınırlı.
